ΑΡΧΑΙΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΡΗΤΗΣ

_ Η ανακάλυψη και η επεξεργασία των μετάλλων σε χρήσιμα  εργαλεία και πράγματα.

_ Ο επινοητής των νομισμάτων.

_ Τα νομίσματα των αρχαίων πόλεων Κρήτης κ.α.

Α. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ

ΑΘΗΝΑ 2003

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1^ο

ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ

& ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ

1. Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΚΑΙ Η ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ

Α)  Τα πρώτα νομίσματα ήταν σιδερένια και χάλκινα και τα είχαν επινοήσει οι Έλληνες ήδη επί Μίνωα και Θησέα

Ο Διόδωρος Σικελιώτης και ο Στράβωνας, σχετικά με τα μέταλλα, λένε τα εξής: «Για τους Ιδαίους δακτύλους της Κρήτης παραδίδεται πως ανακάλυψαν τη φωτιά, τη χρήση του χαλκού και του σιδήρου, στη χώρα των Απτεραίων στο λεγόμενο Βερέκυνθο, καθώς και τον τρόπο επεξεργασίας τους» (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5,65)

 «Εφηύραν (οι Ιδαίοι δάκτυλοι της Κρήτης) το σίδερο και το κατεργάστηκαν πρώτοι, καθώς και πολλά ακόμη χρήσιμα στη ζωή πράγματα» (Στράβων, Γεωγραφικά Ι, C 473, ΙΙΙ, 22)

Ο Πλούταρχος (που παίρνει λέει πληροφορίες από παλιότερούς του ιστορικούς: Φερεκύδη, Φιλόχορο, Κλείδημο κ.α.) αναφέρει τα εξής: «Έκοψε (ο Θησέας μετά την επιστροφή του από Κρήτη) και νόμισμα όπου χάραξε ένα βόδι ή για να παραστήσει το Μαραθώνιο ταύρο ή το στρατηγό  Μίνωα ή σαν ένα κάλεσμα των πολιτών στη γεωργία. Λέγουν μάλιστα πως από εκείνον πήραν το όνομά τους τα νομίσματα «εκατόμβοιον» και «δεκάβοιον» (Πλουτάρχου «Θησεύς», 25). 

«Πρώτα-πρώτα ακύρωσε (ο Λυκούργος) όλα τα χρυσά και ασημένια νομίσματα κι έδωσε εντολή να χρησιμοποιούν μόνο τα σιδερένια («χρήσθω τω σιδέρω προσέταξε»).….. Το σιδερένιο άλλωστε νόμισμα δεν είχε πέραση στους άλλους Έλληνες; ήταν χωρίς αξία και το περιφρονούσαν» (Πλούταρχος, Λυκούργος; 9)

Ανατρέχοντας επίσης στους άλλους αρχαίους συγγραφείς βλέπουμε ότι τα νομίσματα των αρχαίων ήσαν : το πέμπτον, ο χαλκούς, το δίχαλκον, το ημιώβολον, ο οβολός, το διώβολον, το τριώβολον, το τετράβολον, η δραχμή, το δίδραχμον ή στατήρας, το τετράδραχμον, η μνα και το τάλαντο

5. Χάλκινο τάλαντο που βρέθηκε στην Κύμη Εύβοιας χρονολογείται μέσα του 16^ου αι. π.Χ. Επίσης χάλκινα τάλαντα βρέθηκαν στην Κνωσό και χρονολογούνται από τον 16 – 14 αι. π.Χ.

Τo Πάριο χρονικό (δηλαδή ο μαρμάρινος κατάλογος του 3^ου αι. π.Χ.  στον οποίο καταγράφονται τα γεγονότα και οι προσωπικότητες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αρχαία ελληνική ιστορία) αναφέρονται τα εξής:

Α)  ΑΦ’ ΟΥ ΜΙΝΩΣ [Ο] ΠΡΟΤΕΡΟΣ Ε]ΒΑ[ΣΙΛΕΥΣΕ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Α[ΠΟΛ]ΛΩΝΙΑΝ ΩΙΚΙΣΕ ΚΑΙ ΣΙΔΗΡΟΣ ΗΥΡΕΘΗ ΕΝ ΤΗι ΙΔΗι, ΕΥΡΟΝΤΩΝ ΤΩΝ ΙΔΑΙΩΝ ΔΑΚΤΥΛΩΝ ΚΕΛΜΙΟΣ Κ[ΑΙ ΔΑΜΝΑΜΕΝΕΩΣ, ΕΤΗ ΧΗΔΔ, ΒΑΣΙ]ΛΕΥΟΝΤΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΝΔΙΟΝΟΣ.= σε νέα ελληνική: Όταν ο Μίνως ο πρώτος βασίλεψε στην Κρήτη και έκανε οικισμό στην Απολλωνία, σίδηρος ευρέθη στην Ίδη, βρέθηκε από τους Ιδαίους Δακτύλους Κέλμιο και Δαμναμενέω, έτος ΧΗΗΔ = 1210,  όταν ο Πανδίων βασίλευε στην Αθήνα. 

Β) ΑΦ’ ΟΥ Φ[ΕΙ]ΔΩΝ Ο ΑΡΓΕΙΟΣ ΕΔΗΜΕΥΣ[Ε ΤΑ] ΜΕΤ[ΡΑ ΚΑΙ ΣΤ]ΑΘΜΑ ΚΑΤΕΣΚΕΥΑΣΕ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑ ΑΡΓΥΡΟΥΝ ΕΝ ΑΙΓΙΝΗι ΕΠΟΙΗΣΕΝ, ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ ΩΝ ΑΦ’ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ, ΕΤΗ ΓΗΔΔΔΙ, ΒΑΣΙΛΕΥΟΝΤΟΣ ΑΘΗΝΩΝ [ΦΕΡΕΚΛ]ΕΙΟΥΣ….. = σε νέα ελληνική: Όταν ο Φείδων ο Αργείος κοινοποίησε τα μέτρα και σταθμά κατασκεύασε αργυρό νόμισμα που το έφτιαξε στην Αίγινα, έγινε 11ος από τον Ηρακλή, έτος ΓΗΔΔΔΙ = 631, όταν ο Φερέκλειος βασίλευε στην Αθήνα.

Επομένως και σύμφωνα με τις ως άνω πηγές και ντοκουμέντα:

Α) Ο χαλκός και ο σίδηρος ήταν τα πρώτα πολύτιμα μέταλλα που ανακάλυψε ο άνθρωπος και εκείνοι που πρώτοι τα ανακάλυψαν και τα επεξεργάστηκαν, κάνοντας μ’ αυτά χρήσιμα εργαλεία και νομίσματα, ήσαν οι Κρήτες ή άλλως Ιδαίοι δάκτυλοι ή Κ(ου)ρήτες > Κρήτες, άρα οι Έλληνες.  ( Περισσότερα για το Μίνωα, τους Ιδαίους Δακτύλους ή Κουρήτες και την ελληνικότητα των Μινωιτών βλέπε στο βιβλίο: ΚΡΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Α. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ).

Β) Επί εποχής Μίνωα Α’ (που ήταν λέει βασιλιάς  της Κρήτης το έτος 1210 πριν από το Διόγνητο, ήτοι το 1453 πριν από το Χριστό, βλέπε σημειώσεις πιο κάτω) και επί εποχής Θησέα στην Αθήνα, υπήρχαν νομίσματα στην Ελλάδα. Απλώς τα νομίσματα αυτά, δηλαδή τα πρώτα νομίσματα, ήσαν σιδερένια και κυρίως χάλκινα. Ο χρυσός και ο άργυρος (ασήμι) ανακαλύφθηκαν μετά από το χαλκό και το σίδερο.

Σημειώνεται ότι:

1) Μερικοί λένε ότι ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Λύδιοι είναι εκείνοι που έκοψαν πρώτοι νόμισμα. Ωστόσο αυτό είναι λάθος, γιατί, όπως θα δούμε πιο κάτω, ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Λυδοί έκοψαν πρώτοι ασημένια και χρυσά νομίσματα. Μερικοί λένε επίσης ότι σύμφωνα με το Πάριο χρονικό ο πρώτος που έκοψε στην Ελλάδα νομίσματα ήταν ο Φείδωνας από το Άργος. Ωστόσο αυτό είναι λάθος, γιατί αφενός το Πάριο χρονικό, όπως είδαμε πιο πριν, αναφέρει ξεκάθαρα ότι ο Φείδωνας το έτος 631 πριν από Διόγνητο (= το έτος 874 πριν από το Χριστό) έκοψε για πρώτη φορά Αργυρό νόμισμα και αφετέρου ο Πλούταρχος και άλλοι λένε ότι νόμισμα υπήρχε στην Ελλάδα ήδη επί Μίνωα και Θησέα. Απλώς πριν από το Φείδωνα στην Ελλάδα υπήρχαν μόνο σιδερένια και χάλκινα νομίσματα. Αν δεν υπήρχαν πιο πριν νομίσματα, ο Φείδωνας δεν θα κοινοποιούσε τότε νέα μέτρα και σταθμά. Ο Φείδωνας κοινοποίησε μέτρα και σταθμά για να καθορίσει τώρα αφενός τις σχέσεις μεταξύ σιδερένιου, χάλκινου και αργυρού νομίσματος και αφετέρου τις υποδιαιρέσεις τους.

2) Η μνα και το τάλαντο ήταν αρχικά μονάδες βάρους και μετά και νομισματικές μονάδες.

Μετρονόμοι λεγόταν οι ορισθέντες από την Πολιτεία (αρχικά υπήρχαν π.χ. 5 στην Αθήνα και 5 στον Πειραιά)  για να παρακολουθούν την σωστή τήρηση των μέτρων, αυτοί που ευθύνονταν για όλα τα μέτρα και σταθμά.

Νομισματική υποτίμηση, όπως μας πληροφορεί ο Αριστοτέλης (Αθηναίων Πολιτεία),  έκανε ο Σόλωνας. Πριν από το Σόλωνα 1 μνα ζύγιζε – διαιρούνταν σε 70 δραχμές  και επί Σόλωνα 1 μνα = 100 δραχμές. Επί δράκοντα στην Αθήνα 1 μνα = 100 δραχμές και 1 δραχμή = 6 οβελούς.  Αρχικά τα νομίσματα  ήταν ζυγισμένο βάρος μετάλλου. Κατόπιν γραφόταν επάνω στην επιφάνεια το βάρος ή η αξία τους.

3)  Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους: Α) Οι πρώτες μεταλλουργικές δραστηριότητες στον αιγιακό χώρο παρατηρούνται λέει από την Τελική Νεολιθική εποχή (3500 π.Χ.). Β) Το πρώτο είδος μετάλλου που χρησιμοποιήθηκε ήταν λέει ένα κράμα σε μαλακή μορφή, που αποτελούνταν από χαλκό, αρσένιο και μόλυβδο. Αργότερα, κατά τις αρχές της τέταρτης χιλιετίας, χρησιμοποιήθηκε ο ορείχαλκος, ένα κράμα χαλκού με κασσίτερο που έδινε τη δυνατότητα κατασκευής ανθεκτικότερων αντικειμένων. Γ) Η πρώτη χρήση του ορείχαλκου στην Κρήτη τοποθετείται λέει στην Πρωτομινωική II περίοδο (2600-2300 π.Χ.). Μετά τον ορείχαλκο εφευρέθηκε ο κασσίτερος, ο χρυσός, ο άργυρος κ.α.

4) Η  Κύπρος ήταν μία από τις σημαντικότερες πηγές χαλκού της Αρχαιότητας, ο λόγος, προφανώς,  και για τον οποίο ονομάστηκε και έτσι, δηλαδή Κύπρος. Cuprum (λατινικά)= Cooper (αγγλικά) = o χαλκός, Ο χαλκός στην άγριά του μορφή είναι πράσινος απ’ όπου και cupressus (λατινικά) = ο κυπάρισσος ή άλλως το κυπαρίσσι, Cupreus,a,um = ο χάλκινος,η,ο ή ο βαθυ-πράσινος,η,ο (Χάλκανθος) ή ο Κυπραίος,α,ο,

5) Επειδή από τη μια ο καθαρός χαλκός και ο καθαρός σίδηρος στο χρόνο φθείρεται λόγω οξείδωσης και από την άλλη τα νομίσματα γενικώς αλλοιώνονται και από τη χρήση, γι αυτό και αφενός δεν έχουν διασωθεί σιδερένια και χάλκινα νομίσματα (μερικά τάλαντα έχουν διασωθεί, επειδή είναι σε πολύ μεγάλη ποσότητα).

6) Σύμφωνα με το Πάριο χρονικό, ο Μίνωας Α’  ήταν βασιλιάς της Κρήτης όταν ήταν βασιλιάς στην Αθήνα ο Πανδίονας κατά το έτος ΧΗ.. (= 1210 ) πριν από το Διόγνητο ή το  έτος 1453 πριν από το Χριστό.  Στο Πάριο χρονικό δε διακρίνονται τα δυο τελευταία ψηφία της χρονολογίας του Μίνωα Α, όμως αυτά πρέπει να είναι σε δεκάδες ή εκατοντάδες τα εξής: ΧΗΔΔ ή ΧΗΗΔ ή ΧΗΗΗ  = είτε 1120 είτε 1210 είτε 1300 (διότι έτσι μολογά η αρίθμηση με γράμματα). Μάλιστα, αφού  ο  Μίνωας Α’ τοποθετείται μετά από το γεγονός του 1242 και πριν από το γεγονός του 1146 πριν από το Διόγνητο, άρα ο Μίνωας αυτός  ήταν βασιλιάς της Κρήτης το έτος 1210 (πιο σωστά μεταξύ του 1200 – 1255) πριν από το Διόγνητο ή το έτος  1453 πριν από το Χριστό.  Σημειώνεται επίσης ότι:

Α) Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Μίνωας έζησε τρεις γενιές πριν από τον Τρωικό πόλεμο: «Τρίτη δε γενεή μετά Μίνων τελευτήσαντα γενέσθαι Τρωικά» ( Ηρόδοτος Ζ, 171).  Το αυτό λέει και ο Όμηρος (Ιλιάδα Ν. 445 – 455), Αρχικά ήταν λέει βασιλιάς της Κρήτης ο Μίνωας, μετά ο Δευκαλίωνας και μετά ο Ιδομενέας που πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο.  ΟΑπολλόδωρος (Γ, 1-2, Γ 22,  Επιτομή, 1,6) μάλιστα λέει ότι κόρες του Κατρέα, γιου του Μίνωα, ήσαν η Αερώπη και η Κλυμένη που τη μεν Αερώπη παντρεύτηκε ο Πλεισθένης και απέκτησε το Μενέλαο (βασιλιά της Σπάρτης και για τη γυναίκα του οποίου έγινε ο Τρωικός πόλεμος) και τον Αγαμέμνονα (βασιλιά των Μυκηνών) τη δε  Κλυμένη παντρεύτηκε ο Ναύπλιος και έκανε το Παλαμήδη (βασιλιά Ναυπλίου, του αποδίδονται τροποποιήσεις στο αλφάβητο).

Β) Το Πάριο Χρονικό, ο Διόδωρος (Βίβλος 4, 60 – 61 και  5, 79-80) και ο Πλούταρχος («Θησεύς) λένε  ότι  υπήρχαν δυο βασιλιάδες της Κρήτης με το όνομα Μίνωας.  Και τα δυο αυτά πρόσωπα  έζησαν λέει πριν από τον Τρωικό πόλεμο, που  έγινε λέει το έτος 954 πριν από το Διόγνητο (= το 1197 π.Χ.).,

Γ) Οι χρονολογίες στο Πάριο χρονικό αρχίζουν από το έτος του Διόγνητου, κάπου το 243 π.Χ., άρα για να τις μετατρέψουμε για το πριν από το Χριστό, προσθέτουμε κάπου 243 χρόνια. Έτσι κατά το Πάριο χρονικό:  Ο Μίνωας Α βασίλευε το έτος 1210 +  243 = 1453 π.Χ., ο Μίνωας Β’  βασίλευε το έτος 1031 + 243 = 1274 π.Χ. και ο Τρωικός πόλεμος έγινε το έτος 954 + 243 = 1197 π.Χ.,

( Περισσότερα για το Μίνωα, τους Ιδαίους Δακτύλους κ.τ.λ., βλέπε στο βιβλίο: ΚΡΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Α. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ.)

Β) Οι Λύδιοι έκοψαν πρώτοι χρυσά και ασημένια νομίσματα

Πολλοί λένε ότι ο Ηρόδοτος λέει ότι πρώτοι οι Λύδιοι έκοψαν νόμισμα και όχι οι Έλληνες. Ωστόσο αυτό είναι λάθος, γιατί ο Ηρόδοτος (Α, 94) αναφέρει επακριβώς τα εξής: Λυδοί δε νόμοισι μεν παραπλήσοισι χρεώνται και Έλληνες, χωρίς ή ότι θήλεα τέκνα καταπορνευουσι, πρώτοι δε ανθρώπων των ημείς ήδμεν νόμισμα χρυσού και αργυρού κοψάμενοι εχρήσαντο, πρώτοι δε και κάπηλοι εγένοντο.  φασι δε αυτοί Λυδοί και τας παιγνίας τας νυν σφίσι τε και Έλλησι κατεστεώσας εωυτών εξεύρημα γενέσθαι· άμα δε ταύτας τε εξευρεθήναι παρα σφίσι λέγουσι και Τυρσηνίην αποικίσαι, ώδε περί αυτών λέγοντες(Ηρόδοτος,  Α, 94).

Στη νέα ελληνική: «Οι Λύδιοι έχουν παραπλήσια με τους Έλληνες έθιμα μόνο που αφήνουν τις κόρες του να πορνεύονται. Πρώτοι αυτοί, όσο ξέρουμε, από τους ανθρώπους, έκοψαν και έθεσαν σε κυκλοφορία νομίσματα από χρυσό και ασήμι και αυτοί πάλι πρώτοι έγιναν κάπηλοι. Οι ίδιοι οι Λύδιοι ισχυρίζονται πώς και τα παιγνίδια, που συνηθίζονται σήμερα στον τόπο τους και στην Ελλάδα, είναι δική τους εφεύρεση. (Ηρόδοτος,  Α, 94).

Επομένως ο Ηρόδοτος δε λέει ότι πρώτοι οι Λύδιοι έκοψαν νόμισμα, όπως λένε κάποιοι, αλλά ότι πρώτοι οι Λυδοί έκοψαν και έθεσαν σε κυκλοφορία νομίσματα από χρυσό και ασήμι. 

2. ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟ ΣΤΑ ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΜΕΤΑΛΛΑ & ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ("Πολιτικά"), πολύ πριν γίνει χρήση του νομίσματος ως μέσου ανταλλαγής, οι αρχέγονες κοινότητες αντάλλασσαν  μεταξύ τους τα απολύτως χρήσιμα στην ζωή χωρίς κανένα ενδιάμεσο και αργότερα μεταπήδησαν στο στάδιο των χρηματικών συναλλαγών.  Παράβαλε και ότι αφενός στην αρχαία Αθήνα τα νομίσματα λεγόταν π.χ. «εκατόμβοιον» , «δεκάβοιον» κ.τ.λ. = 100 βόδια, 10 βόδια κ.τ.λ. και αφετέρου οι οικονομικοί όροι «κεφάλαιο» και «καπιταλισμός (capitalιsm») προέρχονται από τη ελληνική λέξη κεφάλι  = λατινικά capital. Αυτό, επειδή αρχικά η κύρια περιουσία κάποιου ήταν τα κεφάλια ζώων που διέθετε.

Τα μέταλλα ως κοινό μέσον συναλλαγής, όπως είδαμε πιο πριν,  υπήρχαν στην αρχαία Ελλάδα ήδη επί 16 αι. π.Χ. καιη χρήση τους έτυχε αρχικά Πανελλήνιας και κατόπιν παγκόσμιας υποδοχής, επειδή μ’ αυτά γίνονται πιο εύκολα οι συναλλαγές, αφού: α)  αυτά έχουν πάντα ζήτηση, άρα αξία. Δηλαδή αγοράζονται, για να γίνουν χρήσιμα στη ζωή πράγματα, όπως στολίδια και χρήσιμα εργαλεία, β) σ’ αυτά  υπάρχει η δυνατότητα να διαιρεθούν σε κομμάτια μικρότερης αξίας = τα νομίσματα, γ)  τα μέταλλα και τα νομίσματα και μεταφέρονται και  αποταμιεύονται πιο εύκολα και μάλιστα και χωρίς φθορά.

Σημειώνεται επίσης ότι:

1) Τα πρώτα νομίσματα, όπως και σήμερα, ήταν δυο λογιών, τα μικρής και μεγάλης αξίας. Τα μικρής αξίας αρχικά ήσαν μικρά τμήματα χαλκού ή μπρούτζου, μετά χρυσά και  ασημένια, κυρίως βόλοι (στρογγυλές σφαίρες) ή ράβδοι (οι καλούμενοι οβελοί). Τα μεγάλης αξίας ήσαν τα καλούμενα  τάλαντα, που ήσαν σε σχήμα ως δέρμα ζώου, και τα οποία άξιζαν τόσους οβελούς όσο αναλογούσε το βάρος τους.

Στο πρώτο στάδιο τα νομίσματα ζυγίζονταν κάθε φορά που χρειαζόταν να γίνει μια συναλλαγή, κάτι ως κάνουμε και στα πράγματα, για να επιβεβαιωθεί το βάρος τους και να καθαριστεί έτσι η ανταλλακτική αξία τους. Επίσης στο στάδιο αυτό τα νομίσματα ήταν «άτυπα», δηλαδή δεν έφεραν κανένα εικονογραφικό τύπο σε μια από τις όψεις τους, αφού αρχικά ήταν απλώς τμήματα μετάλλου. Στο επόμενο στάδιο στη μια όψη τους χαράζονταν η ποσότητα του βάρος τους και στην άλλη μια ένδειξη (κάτι ως η σφραγίδα) ότι το νόμισμα είχε ζυγιστεί και η συνάμα ήταν νόμιμη η κυκλοφορία του – απ΄όπου και νόμισμα ή νόμος (= το νόμισμα για τους Έλληνες της Μ. Ελλάδας). Τέλος στη μια μεγάλη όψη ή και τις δυο  χαραζόταν και ένα διακοσμητικό γεωμετρικό σχέδιο ή η εικόνα αγαπημένου ζώου ή θεού ή βασιλιά κ.α.

 2) Η λέξη νόμισμα έχει ετυμολογική ρίζα από τα «νέμω > νόμος, νομός > νόμισμα.  Δηλαδή τα νομίσματα αναγνωρίζονται ως προϊόν κοινωνικών συμβάσεων με δεδομένες αξίες στις συναλλαγές. Πιο απλά νόμισμα = το νενομισμένο = το επιτρεπόμενο στις εντός νομικής ισχύος συναλλαγές. Στη Μεγάλη Ελλάδα τα νομίσματα λεγόταν «νόμος, νόμοι»..

3. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΒΕΛΟΥΣ ΣΤΗ ΔΡΑΧΜΗ ΚΑΙ ΤΑ  ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΚΟΠΕΙΑ

Τα σημερινά στρογγυλά-επίπεδα νομίσματα προέκυψαν με κτύπημα στην κορυφή των στρογγυλών βόλων μετάλλου, ώστε  να γίνουν στρογγυλές επίπεδες πίττες – ο λόγος που τα επίπεδα νομίσματα ονομάζονταν και «παιστά» (από το ρήμα «παίω» που σημαίνει κτυπώ). Στα πρώτα νομίσματα της Γόρτυνας στην Κρήτη, στην οπίσθια όψη των νομισμάτων αναγράφεται ΓΟΡΤΥΝΙΟΝ ΤΟ ΠΑΙΜΑ (δηλαδή το νόμισμα κόπηκε-κτυπήθηκε από την πόλη της Γόρτυνας). Άλλωστε κάπως έτσι γίνονται ακόμη και σήμερα τα νομίσματα.

Η δραχμή – η ελληνική νομισματική μονάδα - ως ελληνικό νόμισμα γεννήθηκε κάπου το 874 π.Χ., αφού τότε, σύμφωνα με το Πάριο χρονικό, αφενός κανόνισε νέα μέτρα και σταθμά και έκοψε ασημένιο νόμισμα στο νομισματοκοπείο της Αίγινας, και έκλεισε τον κύκλο της ζωής της στις 28 Φλεβάρη του 2002, δηλαδή σε ηλικία πάνω από 2.700 χρόνων, με την αντικατάστασή της από το ευρώ.

Ο βασιλιάς του Αργους Φείδωνας είναι εκείνος που αντικατέστησε τους οβολούς με τα επίπεδα (= τα λεπτά γνωστά μας νομίσματα) στο νομισματοκοπείο που έφτιαξε επί τούτου, το πρώτο στον κόσμο, στην Αίγινα. Τα πρώτα αυτά ελληνικά νομίσματα από την μία όψη είχαν παράσταση χελώνας και γι’ αυτό τα έλεγαν και «χελώνες» και από την άλλη ένα έγκοιλο τετράγωνο. Στην Εθνική βιβλιοθήκη του Παρισιού φυλάσσεται ένα από τα αρχαιότερα αυτά νομίσματα. Στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας φυλάσσεται μία δέσμη από έξι οβελούς την οποία ο Φείδων είχε προσφέρει στην θεά Ήρα (Ηραίον) στο Άργος, όπως μας πληροφορεί ο Αριστοτέλης.

Πήρε, ως υπολογίζεται, το όνομά της από το ρήμα «δράττομαι», που σημαίνει «πιάνω σφιχτά την ποσότητα που χωράει στην παλάμη μου». Στην παλάμη χωρούσαν έξι οβολοί, γι’ αυτό και η «ισοτιμία» της δραχμής καθορίστηκε ως 1δρχ./6 οβολούς. 

Στην αρχαία Ελλάδα το βάρος μιας ασημένιας δραχμής ποίκιλε κατά τόπους: στο αιγινήτικο ή φειδώνιο σύστημα ζύγιζε6,06 γραμμάρια, στο φοινικικό-ροδιακό κυμαινόταν από 3,64 έως 7,28 γραμμάρια ενώ στο ευβοϊκό-αττικό σύστημα από 4,366 έως 8,73 γραμμάρια.

4. ΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΡΗΤΗΣ

Στην Κρήτη, όπως και στην άλλη Ελλάδα, υπήρχαν νομίσματα ήδη επί Μίνωα, όπως είδαμε να μας λέει πιο πριν ο Πλούταρχος, στηριζόμενος σε αρχαιότερους συγγραφείς. Ωστόσο τα παλιότερα νομίσματα  που έχουν διασωθεί - βρεθεί στην Κρήτη και να μην έχουν αλλοιωθεί οι παραστάσεις που φέρουν είναι του 5ου π.Χ. αι. και εξής. Εποχή των καλούμενων κλασσικών και ελληνιστικών χρόνων κ.τ.λ., περίοδο κατά την οποία η Κρήτη ήταν διαιρημένη σε κράτη-πόλεις.

Τα νομίσματα αυτά μεταφέρουν  εικόνες του παρελθόντος, από την οικονομία, τις θρησκευτικές αντιλήψεις, τις εμπορικές και πολιτικές σχέσεις, τις στρατιωτικές συμμαχίες και τόσα άλλα. Ειδικότερα από τις παραστάσεις αυτές βλέπουμε π.Χ. ότι οι Κρητικές ήδη από τον 5 αι. π.Χ. ήταν κομψότατες,  δηλαδή  με ωραία και καλογυμνασμένα κορμιά (με δαχτυλιδένια μέση), με περιποιημένη εμφάνιση (ωραία κόμμωση, ωραία ρούχα, κολιέ, σκουλαρίκια κ.τ.λ.). Ομοίως οι άντρες να έχουν καλογυμνασμένα και περιποιημένα σώματα, με περιποιημένη κόμμωση, οι στρατιώτες να φορούν χιτώνες μέχρι τα γόνατα και τα όπλα τους να είναι δόρυ και ασπίδα κ.α.

Σημειώνεται επίσης ότι:

1) Οι αρχαίες Κρητικές πόλεις πολλές φορές νομιμοποιούσαν τα νομίσματα των άλλων πόλεων, ελληνικών ή μη, χτυπώντας απλώς πάνω σ’ αυτά τις δικές τους παραστάσεις – διακριτικά σύμβολα (δεδομένου ότι το μέταλλο έτσι κι αλλιώς έχει την αξία του) και όχι λιώνοντάς τα (μέθοδος επικοπής). Έτσι αρκετές φορές φαίνονται κάτω από τις νέες παραστάσεις οι παλιές, λογής - λογής ελληνικών πόλεων. Ακόμα και μεταξύ τους οι κρητικές πόλεις "χτυπούσαν" νομίσματα, η μια πάνω στης άλλης. Πολύ σπάνια σε χρυσό (1/12 στατήρα του 0,9 γρ.), κυρίως σε άργυρο (από τον οβολό των 0,7 γρ. ως το τετράδραχμο των 17 γρ.) και χαλκό (χαλκούς του 1 γρ. ως τον χάλκινο οβολό των 12 γρ.). Κάτι ανάλογο γινόταν και σε μη ελληνικές πόλεις και γι αυτό και π.χ. βρίσκουμε νόμισμα που από τη μια να φαίνεται κρητικό και από την άλλη π.χ. κυρηναϊκό.

2) Κάθε μια από τις αρχαίες Κρητικές πόλεις χρησιμοποιεί συγκεκριμένα πρόσωπα, ζώα ή πράγματα κ.τ.λ. ως έμβλημα – παράσταση στα νομίσματά της. Αυτά είναι είτε τα ζώα ή προϊόντα που παράγει - φημίζεται είτε οι πολιούχοι θεοί.  Κατά πλειοψηφία όμως τα Κρητικά νομίσματα φέρουν πρόσωπα και παραστάσεις από τους καλούμενους «Κρητικούς μύθους» (Ευρώπης – Δία, Λαβύρινθου – Μινώταυρου κ.τ.λ.).

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΝΩΣΟΥ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΑΞΟΥ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΑΠΤΕΡΑΣ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΒΙΑΝΝΟΥ

Δίδραχμο Γόρτυνας 200-67 π.Χ.

Με κεφαλή  Δία και το Δία υπό μορφή ταύρου (ως γίνονται οι άντρες, όταν δουν ωραία γυναίκα) απάγει την  Ευρώπη από τη νήσο Φοινίκη και τη μεταφέρει στην πλάτη του στην Κρήτη, στη Γόρτυνα και Δικταίο άντρο

Τετράδραχμο Γόρτυνας 3ος αι. π.Χ.

Δίδραχμο Γόρτυνας με κεφαλή του Δία και  το Δίας υπό μορφή ταύρου να απάγει την Ευρώπη, 3^ος αι.  π.Χ.

Αργυρή Δραχμή Γόρτυνας, 2^ο αι. π.Χ., με κεφαλή Δία και Γόρτυ, οικιστή Γόρτυνας

Αργυρή δραχμή, 2^ος αι. π.Χ., με Δία και οικηστή Γόρτη

Αργυρή δραχμή, 1^ος αι. π.Χ., με Γόρτη

Στατήρας Γόρτυνας 2/1^ος  αι. π.Χ. με Γόρτυ

Δραχμή Γόρτυνας, 2-1ος αι. π.Χ. Με κεφαλή Δία ή Μίνωα  και  Απόλλωνα

Ο Απόλλωνας δίδαξε στους Κρήτες το τόξο και τη λύρα.

Δραχμή Γόρτυνας, 2-1ος αι. π.Χ. Με κεφαλή Δία ή Μίνωα  και  Απόλλωνα

Δραχμή Γόρτυνας, 2-1ος αι. π.Χ. Με κεφαλή Δία ή Μίνωα  και  Απόλλωνα

Δραχμή Γόρτυνας, 2-1ος αι. π.Χ., με κεφαλή Δία ή Μίνωα  και  Απόλλωνα

Δραχμή Γόρτυνας, 2-1ος αι. π.Χ., με κεφαλή Δία ή Μίνωα  και  Απόλλωνα

Δραχμή Γόρτυνας, 2-1ος αι. π.Χ., με κεφαλή Δία  και  Ερμή

Δίδραχμο Γόρτυνας, 320-270 π.Χ., με Ευρώπη και το Δία με μορφή ταύρου Στατήρας

Δραχμή Γόρτυνας, 320-270 π.Χ., με Ευρώπη και το Δία με μορφή ταύρου

Αργυρός στατήρας (δίδραχμο) Γόρτυνας 480 – 430  π.Χ. με Ευρώπη και το Δία μεταμορφωμένο σε ταύρο

Δίδραχμο Γόρτυνας, 430 π.Χ.

Δίδραχμο Γόρτυνας, 430 π.Χ.

Αργυρή Δραχμή, 430 π.χ., με Ευρώπη και το Δία με μορφή Ταύρου

Αργυρός στατήρας (δίδραχμο) Γόρτυνας 320-270 π.Χ. με Ευρώπη και το Δία μεταμορφωμένο σε ήρεμο ταύρο

Στατήρας Γόρτυνας, 320 π.Χ

Στατήρας Γόρτυνας, 320 π.Χ

Στατήρας Γόρτυνας, 430 π.Χ

Στατήρας Γόρτυνας, 480-320 π.Χ

Στατήρας Γόρτυνας, 430 π.Χ

Αργυρός στατήρας, 360 – 322 π.Χ.

Με Ευρώπη στο πλάτανο (Μουσείο Ηρακλείου)

Αργυρός στατήρας Γόρτυνας,

γύρω στα 300 π.Χ.  με Eυρώπη στο πλάτανο

Στατήρες Γόρτυνας,  320-270 π.Χ.

Με Δία υπό μορφή ταύρου  και την Ευρώπη νύφη - κάτω από δέντρο,

όπου συνευρέθηκε με το Δία.

Τετράδραχμο Γόρτυνας, 200  π.Χ., με το Δία, εγγονό της Γαίας  και τη θεά Γαία  στον κήπο των Εσπερίδων να κρατά τη θεά Νίκη. Το κήπο Εσπερίδων χάρισε η Γαία στο Δία στους γάμους του στην Κρήτη με την Ήρα.

Νόμισμα Ελεύθερνας με το μονόγραμμά της

Νόμισμα Ελεύθερνας, 3ος αι. π.Χ.,

Με κεφαλή θεάς (μάλλον της Δήμητρας Ελευθούς ) και τον Απόλλωνα χρησμολόγο

Αργυρό δίδραχμο Ελεύθερνας με Απόλλωνα και φοίνικα

Δίδραχμο Ελεύθερνας με κεφαλή Δία και τον Απόλλωνα να κρατά τόξο και πέτρα. Ο Απόλλωνας δίδαξε αρχικά στους Κρήτες την τοξοβολία και μετά την ιατρική δια μέσου της μαντικής

Δίδραχμο Ελεύθερνας με κεφαλή Δία και τον Απόλλωνα τοξότη

Δίδραχμο Ελεύθερνας με κεφαλή Δία και τον Απόλλωνα τοξότη

Αργυρό δίδραχμο Ελεύθερνας με Απόλλωνα που κρατά πέτρα και τόξο

Αργυρό δίδραχμο Ελεύθερνας με Απόλλωνα που κρατά πέτρα και τόξο

Αργυρό δίδραχμο Ελεύθερνας με Απόλλωνα

Αργυρό δίδραχμο Ελεύθερνας με Απόλλωνα

Αργυρή δραχμή Ελυρίων, 3ος αι. π.Χ.

Με αίγα (αίγαγρο) αμάλθεια και  νύμφη μέλισσα, τροφών Δία

Οβολός (ίδιο εμφανισιακά είναι και δραχμή)  Ελυρίων, 4/3ου αι. π.Χ. αι., με αίγα(γρο) Αμάλθεια και μέλισσα, τροφών του Δία

Δραχμή Έλυρίων,  330/270 π.Χ.

Δραχμή Έλυρίων,  4ος αι.  π.Χ.

Δραχμή (όμοιας όψης είναι και δίδραχμο)  Ιεράπετρας 2/1^ος αι. π.Χ. με θεά Τύχη και Φοίνικα, ελιά και αετό

Αργυρό τετράδραχμο Ιεράπυτνας, 2/1ος αι. π.Χ.

Με θεά τύχη και αετό, φοίνικα, ελιά κ.α.

Αργυρό τετράδραχμο Ιεράπυτνας, 2/1^ος αι. π.Χ., με θεά Τύχη  από τη μια όψη και από την άλλη  δέντρο Φοίνικα κ.α.

Αργυρό τετράδραχμο Ιεράπυτνας, 2/1ος αι. π.Χ., με θεά Τύχη, φοίνικα κ.α.

Νόμισμα Ιεράπυτνας, 300 – 200 π.Χ.

Με  κεφαλή Δία,  Φοίνικα και αετό, σύμβολο Δία

Αργυρό δίδραχμο Ιεράπυτνας, 2^ος  - αι. π.Χ.

Αργυρό δίδραχμο Ιεράπυτνας, 2^ος αι. π.Χ.

Αργυρός στατήρας Ιτανου, 3^ος αι. π.Χ., με θεά Αθηνά και αετό Δία

Αργυρή Δραχμή Ιτάνου, 3^ος αι. π.Χ., με θεά Αθηνά και αετό Δία

Δίδραχμο (στατήρας) Ιτάνου, 5^ος - 2^ος αι.  π.Χ., με θεά Αθηνά που φορά περικεφαλαία και  τον αετό του Δία

Αργυρές δραχμές και δίδραχμα (στατήρας) Ιτάνου, 5^ος - 2^ος αι.  π.Χ., με Αθηνά που φορά περικεφαλαία  και  τον αετό του Δία

Αργυρό ημίδραχμο Ιτάνου με θεά Αθηνά και αστέρι Ιτάνου

Αργυρός στατήρας Ιτανου, 4^ος αι. π.Χ., 

Αργυρός Στατήρας Ιτάνου, 4^ος αι. π.Χ.,

.Στατήρας Ιτανου, 375 - 350 π.Χ.

Με Τρίτωνα και δυο ιππόκαμπους αντιμέτωπους

Στατήρας με Τρίτων και ιππόκαμπους

Οβολός με  Αθηνά και αστέρι

Οβολός με  Αθηνά και αστέρι

Οβολός με  Αθηνά και αστέρι

Αργυρή δραχμή Κυδωνίας, 350 – 320 π.Χ., με τον Κύδωνα μωρό να θηλάζει λύκαινα

Ο Κύδωνας ήταν αδελφός του Αρχέδιου και του Γόρτυ που είχαν έρθει στην Κρήτη από Αρκαδία – Γορτυνία Πελοποννήσου και έκτισαν τις πόλεις Κυδωνία, Γόρτυνα και Κατρέα της Κρήτης. Τα τρία αδέλφια ήταν παιδιά του Λυκάονα

Αργυρό τετράδραχμο Κυδωνίας με την Κρηταγενή Άρτεμη και την  φίλη της  Βριτόμαρτη - Δίκτυννα.

Νόμισμα Κυδωνίας: 4ος αι. π.Χ.Με Κύδωνα  και τη λύκαινα τροφό του.

Νόμισμα Κυδωνίας, 4ος αι. π.Χ. Με Κύδωνα νέο και τη λύκαινα τροφό του.

Νόμισμα Κυδωνίας, 320 - 270 π.Χ.,   με Ήρα ή Άρτεμη  και Κύδωνα

Νόμισμα Κυδωνίας, 320 - 270 π.Χ.,   με Άρτεμη?  και Κύδωνα ή Απόλλωνα τοξότη

Νόμισμα Κυδωνίας, 320 - 270 π.Χ.,   με Άρτεμη?  και Κύδωνα ή Απόλλωνα τοξότη

Αργυρή δραχμή Κυδωνίας, 350 – 320 π.Χ. Με Αθηνά και  Κύδωνα μωρό που θηλάζει τη μάνα του λύκαινα

Αργυρός στατήρας Κυδωνίας, 3ος  αι. π.Χ.,

Από τη μια όψη είναι κεφαλή  του Κύδωνα και από την άλλη η μάνα του λύκαινα. Πατέρας του Κύδωνα ήταν ο Λυκάονας από την Αρκαδία

Τριόβολο Κυδωνίας, 4/3ος  αι. π.Χ.

Κυδωνία, 2ος αι.π.Χ., διόβολο

 Κυδωνίας 320 – 280 π.Χ., νε νέα/νέο  και Κύδωνα

Ημίδραχμο και Δραχμή Λάπας με Εκάτη και κρηταγενή Απόλλωνα που δίδαξε στους κρητικούς τη λύρα και το τόξο

Λισός. Χρυσό 1/12 στατήρα, 3ος αι. π.Χ., με περιστέρα ή αετό και από τις δυο όψεις

Νόμισμα Λύττου, 4^ος - 3ος αι. π.Χ., με Κεφαλή με Δία και τον αετό του.

Η πόλη Λύττος βρισκόταν δυτικά της Δίκτης και από εκεί πέρασε πρώτα η Ρέα για να πάει στο Δικταίον άντρο, προκειμένου να πάει γεννήσει το Δία το Δικταίο άντρο, όπως μας πληροφορεί ο Ησίοδος

Νόμισμα Λύττου, 4- 3^ος αι. π.Χ. με αετό και κάπρο

Αργυρός στατήρας Λυττίων, 320-270 π.Χ.

Αργυρός στατήρας Λυττίων, 320-280 π.Χ.

Αργυρός στατήρας Λύττου, 320-270 π.Χ. , με αετό και κάπρο.

Ημίδραχμο Λύττου, . 320-280 π.Χ.

Αργυρός στατήρας Λύττου, 320-270 π.Χ. , με αετό και κάπρο.

Αργυρός στατήρας Λύττου, 320-270 π.Χ. , με αετό και κάπρο.

Αργυρός στατήρας Λύττου, 320-270 π.Χ. , με αετό και κάπρο.

Αργυρός στατήρας Λύττου, 450-400 π.Χ. , με αετό και κάπρο.

Αργυρός στατήρας Λύττου, 320-270 π.Χ. , με αετό και κάπρο.

Αργυρός στατήρας ολούς, 300-280 π.Χ., ένθρονος Δίας.

Αργυρός στατήρας Πολυρήνιας Κρήτης με κεφαλή Ποσειδώνα και  ταύρο Κρήτης (Δώρο Ποσειδώνα στο Μίνωα). Ο ταύρος αυτός ήταν πατέρα του Μινώταυρου.

Ημίδραχμο Πολυρήνιου, 200 - 100 π.χ., με Δίκτυννα

Νόμισμα Πολυρήνιου,  330-280 π.Χ.

Ασημένιο τετράδραχμο Πολυρήνιου 2ς αι. π.Χ.,με θεά Αθηνά και Γλαύκα, είναι περίπου ίδιο με Ιεράπυτνας

Δραχμή Πολυρήνιου με ταύρο Κρήτης (Ποσειδώνα)και καμάκι

Δραχμή Πολυρήνιου με ταύρο Κρήτης (Ποσειδώνα)και καμάκι

Νόμισμα Πραισού, 400 π.Χ.,  με τον κρηταγενή Δία αετοφόρο και ένθρονο . Από την άλλη η αίγαγρος Αμάλθεια, τροφός του στο Δικταίο άντρο .

Στην Πραισό, σύμφωνα με τον Στράβωνα, υπήρχε ιερό του Δικταίου Δία.

Ο Δίας, σύμφωνα με το Διόδωρο κ.α.,  ήταν εν ζωή  άνθρωπος στην Κρήτη,  κάτι ως ο Χριστός στη γη, που έκανε πολλές καλές πράξεις και συνάμα νίκησε τους διάφορους κακοποιούς της εποχής του, καθώς  και τον πατέρα του τον Κρόνο, που ήταν αρχηγός τους. Μετά το θάνατο και τη μετάστασή του ανακηρύχθηκε πατέρας Θεών και θνητών.

Η αρχαία πόλη Πραισός βρισκόταν ανατολικά της Δίκτης και εκεί υπήρχε ιερό του Δικταίου Δία (Στράβων, 10,475), όπου πρόσφατα βρέθηκε πλάκα με τον ΥΜΝΟ ΣΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟ ΔΙΑ

Το Δικταίο άντρο βρίσκεται  στο σημερινό Οροπέδιο Λασιθίου.

Νόμισμα Πραισού, 4^ος αι.  π.Χ.,

Με το Δία αετοφόρο, σε θρόνο και κρατώντας σκήπτρο και την τροφό του αίγα(γρο) Αμάλθεια. Η Πραισός βρισκόταν ανατολικά της Δίκτης και εκεί υπήρχε ιερό

του Δικταίου Δία (Στράβων, 10,475)

Δίδραχμο Πραισού με τον κρηταγενή Δία   σε θρόνο και ταύρο Κρήτης, πατέρα του Μινώταυρου

Ημίδραχμο Πραισού ,325-270 π.Χ.

Με Ρέα, μάνα του Δία και τη νύμφη μέλισσα, τροφό του Δία

Αργυρό δίδραχμο Πραισού, 4^ος αι. π.Χ., με ταύρο Κρήτης, πατέρα Μινώταυρου και Άρτεμη/ Περσεφόνη ή Δίκτυννα

Δίδραχμο Πραισού με τοξότη και  πέρδικα ή αετό

Αργυρή δραχμή Πραισού, 4^ος αι. π.Χ. με Ευρώπη και Δία υπό μορφή ταύρου

Στατήρας Ραύκου Κρήτης, 430 π.Χ., με το θεό της θάλασσας Ποσειδώνα ίππιο και την τρίαινά του

Ο Ποσειδώνας, σύμφωνα το Διόδωρο Σικελιώτη (Βίβλος 5,  69) κ.α., ήταν εν ζωή άνθρωπος στην Κρήτη και μάλιστα αρχικά δάμαζε άλογα και γι αυτό λέγονταν και «ίππιος». Κατόπιν ο πατέρας του (ο Κρόνος) του ανέθεσε να κάνει ναυτικές εργασίες και επειδή τις έκανε πολύ καλά, μετά το θάνατο και τη μετάστασή του  θεοποιήθηκε - ανακηρύχθηκε θεός της θάλασσας. Δηλαδή εδώ έγινε κάτι ως έγινε και με την ανθρώπινη και μεταφυσική φύση του Χριστού, του Αγ, Νικολάου κ.τ.λ.

Στατήρας Ραύκου Κρήτης, 430 - 300 αι. π.Χ., με  το θεό της θάλασσας, τον Ποσειδώνα να ιππεύει άλογο και την τρίαινά του (Alpha bank).

Αργυρή Δραχμή Πριανσίων, 4^ος αι. π.Χ., με κεφαλή Περσεφόνης και φοίνικα, δελφίνι κ.τ.λ.

Αργυρό δίδραχμο (Στατήρας) Πριανσίων

Αργυρός στατήρας Ραύκου, 450/300 v. Chr., με τον ίππιο Ποσειδώνα

Αργυρός στατήρας Συβριτίων, 290 π.Χ. με  το Διόνυσο που με μορφή πάνθηρα απάγει την Αριάδνη από τη Νάξο και τον Ερμή, κηδεμόνα του Διόνυσου

Δίδραχμο Συβρίτου με  Διόνυσο και τον κηδεμόνα του Ερμή

Αργυρή δραχμή Υρτακινίων, 3ος αι. π.Χ., με  αίγα (αίγαγρο) Αμάλθεια και  νύμφη μέλισσα, τροφών του Δία στο Δικταίον άντρο

Αργυρή δραχμή Υρτακινίων, 3ος αι. π.Χ., με  αίγα (αίγαγρο) Αμάλθεια και  νύμφη μέλισσα, τροφών του Δία στο Δικταίον άντρο

Αργυρή δραχμή Φαιστού, με τον Ηρακλή νέο και τον ταύρο Κρήτης (πατέρα Μινώταυρού) τον οποίο δάμασε ο Ηρακλής στην Κρήτη. Ο Φαίστος, ο ιδρυτής της Φαιστού, ήταν γιος του Ηρακλή

Φαιστός, Αργυρή δραχμή, 325-270 π.Χ., με Ευρώπη ή Δήμητρα και ταύρο Κρήτης

Νόμισμα Φαιστού, 360 – 320 .π.Χ., με Ευρώπη νύφη (φορά σκουλαρίκια) και τον ταύρο Κρήτης ή το Δία υπό μορφή ταύρου

Αργυρός στατήρας Φαιστού, 350 π.χ., με την Ευρώπη να χαϊδεύει το Δία υπό μορφή ταύρου και τον Ερμή

Στατήρας Φαιστού, 350 – 300 π.Χ., με  τον Τάλω και τη σκύλα Λαίλαπα

Αργυρός στατήρας Φαιστού Κρήτης, 280 π.Χ., με  τον Τάλω να κρατά πέτρα, για να την εξαποστείλει κατά των εχθρικών καραβιών και τον ταύρο Κρήτης (Ποσειδώνας), πατέρα Μινώταυρου.

 Όταν ο Δίας εγκατέλειψε την Ευρώπη στην Κρήτη, για να πάει στον Όλυμπο, τις έκανε τρία Δώρα, τον φύλακα άγγελο Τάλω (επιπλέον ο Τάλως προστάτευε την Κρήτη  και φρόντιζε για την εφαρμογή των Νόμων), μια σκύλα, τη Λαίλαπα, που κανένα θήραμα δεν τις ξέφευγε και μια φαρέτρα με βέλη που δεν αστοχούσαν ποτέ.

Αργυρός στατήρας Φαιστού, 300-280 π.Χ. με Tάλω,

Στατήρες Φαιστού, 430- 300 π.Χ., με τον Ηρακλή φονεύοντας τη Λερναία Ύδρα και τον ταύρο Κρήτης (τον χάρισε ο Ποσειδώνας στο Μίνωα, είναι ο πατέρας του Μινώταυρου) που  δάμασε ο Ηρακλής στην Κρήτη.

Στατήρας Φαιστού

Αργυρή δραχμή (όμοιο είναι και  δίδραχμο) Φαιστού, 330-320 π.Χ., με τον Ηρακλή τα κλέβει τα μήλα των εσπερίδων και  τον ταύρο Κρήτης.

Ο ταύρος Κρήτης είναι ο πατέρας του Μινώταυρου και τον έκανε δώρο ο Ποσειδώνας στο Μίνωα. Ο κήπος των εσπερίδων ανήκε στη γιαγιά του Δία, την Γαία, και του τον έκανε δώρο στους γάμους στην Κρήτη.

Στατήρας (δίδραχμο) Φαιστού, 330-320 π.Χ. με ένα από τα άλογα Διομήδη που δάμασε ο Ηρακλής και τον Ηρακλή να κλέβει τα μήλα από τον κήπο των Εσπερίδων

Αργυρό δίδραχμο (στατήρας) Φαιστού, 330-322 π.Χ., με τον Ηρακλή να κλέβει τα μήλα των εσπερίδων και  τον ταύρο Κρήτης.

Ο ταύρος Κρήτης είναι ο πατέρας του Μινώταυρου και τον έκανε δώρο ο Ποσειδώνας στο Μίνωα. Ο κήπος των εσπερίδων ανήκε στη γιαγιά του Δία, τη Γαία, και του τον έκανε δώρο στους γάμους στην Κρήτη.

Στατήρας Φαιστού, 350 – 325 π.Χ., με Ηρακλή  που κλέβει τα μήλα εσπερίδων και τον ταύρο Κρήτης

Στατήρας Φαιστού, 350 – 325 π.Χ., με Ηρακλή  που κλέβει τα μήλα εσπερίδων και τον ταύρο Κρήτης

Δίδραχμο Φαιστού με Ηρακλή και τα βόδια Γηρυόνη

Ημίδραχμο Φαιστού με Ηρακλή και ταύρο Κρήτης

Στατήρας Φαιστού με Ηρακλή και ταύρο Κρήτης

Στατήρας Φαλάσαρνας, 330 – 270 .π.Χ., με κεφαλή Δίκτυννας και τρίαινα

Η Βριτόμαρτη εν ζωή ήταν μια κρητικά κοπέλα, η οποία εκεί που έπαιζε έπεσε από απροσεξία στη θάλασσα και την έσωσαν με τα δίκτυα τους οι ψαράδες. Αυτή από ευγνωμοσύνη έγινε στο εξής φίλη τους και τους βοηθούσε .  Ο λόγος που μετά το θάνατο και τη μετάστασή της στους ουρανούς ανακηρύχθηκε θεά προστάτιδα των Ψαράδων,  κάτι ως έγινε και με τον Αγ. Νικόλαο. Σύμφωνα με τον Καλλίμαχο, η Βριτόμαρτης έπεσε από το βουνό Δίκτη στα δίκτυα των Ψαράδων, γιατί την κυνηγούσε ο Μίνωας να τη βιάσει, κάτι για το οποίο ο Στράβωνας απεκάλεσε υβριστή τον Καλλίμαχο.

Δραχμή Φαλάσαρνας με τη θεά Δίκτυννα και τρίαινα

Στατήρας Φαλάσαρνας, 350 – 300 .π.Χ., με κεφαλή Δίκτυννας και τρίαινα

Αργυρός στατήρας, 300 π.Χ. με τη Βριτόμαρτη  ή Δίκτυννα και τον  Απόλλωνα που κρατά κιθάρα  (ο ίδιος έμαθε στους Κρητικούς τη λύρα και τοξοβολία) και να  κάθεται σε ομφαλό

Νόμισμα Χερσονήσου Κρήτης, 300 - 220 π.Χ. , με Θεά Αθηνά ή ναύτη και πλώρη  κρητικού πλοίου.

Αργυρός στατήρας χερσονήσου, 320-280 π.Χ.,  με τον (Ιδαίο) Ηρακλή μαχόμενο

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΡΗΤΩΝ ΙΤΑΛΙΑΣ

Ο Διόδωρος Σικελιώτης (βίβλος 4, 79) λέει ότι οι πρώτες ελληνικές πόλεις που δημιουργήθηκαν  στην Νότιο Ιταλία (Magna Graecia) ήταν η Μινώα (περιοχή Ακράγαντα) και η Έγγυος, που κτίστηκαν από τους ναύτες του Μίνωα.  

Σύμφωνα με τον Ησύχιο, η Ιταλία πήρε το όνομα που έχει από τον ταύρο = λατινικά VITULUS (ΤΑΥΡΟΣ) > VITALIA – ITALIA., δηλαδή από την παραφορά της λέξη VITULUS (= ΤΑΥΡΟΣ)  και έχει σχέση με  τον περιπλανώμενο ταύρο της Κρήτης. Η ονομασία VITULUS > ITALIA δόθηκε, λέει, αρχικά στην περιοχή ανάμεσα στο Ρήγιο και τον Τάραντα από τους Έλληνες αποίκους της Σικελίας και νότιας Ιταλίας. Ο ταύρος Κρήτης (ο πατέρας του Μινώταυρου), σύμφωνα με το μύθο, αγριέψει κάποια στιγμή τόσο πολύ που άρχισε να προξενεί μεγάλες ζημιές στην Κρήτη. Προ αυτού ο Μίνωας κάλεσε τον ημίθεο Ηρακλή να έρθει και να τον δαμάσει. Ο Ηρακλής, αφού ήρθε στην Κρήτη και δάμασε τον ταύρο με τη μυϊκή του δύναμη και πιάνοντας τον από τα κέρατα, τον πήρε στους ωμούς και τον μετέφερε από τόπο σε τόπο ( Αττική, Πελοπόννησο, Ισπανία  κ.τ.λ.), για να επιδεικνύει τον άθλο του και σε ένα από τα μέρη που πέρασε ήταν και η Σικελία και η Νότια Ιταλία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΠΙ ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑΣ

( 67 π.Χ.  -   330 μ.Χ.)

Νόμισμα Ρωμαίων = το ασημένιο δηνάριο που ισοδυναμούσε με 4 scrupuli = 5,55 gramm. Δηνάριο λέγεται και η 4η κλίμακα στη βυζαντινή μουσική

Μια από τις τελευταίες ελληνικές περιοχές που κατέλαβαν οι Ρωμαίοι ήταν η Κρήτη, το 67 π.Χ. Άμεση συνέπεια της κατάκτησης ήταν να αλλάξουν τα νομισματικά πράγματα της Κρήτης. Πρώτα περιορίστηκαν κατά πολύ οι εξαρτημένες πια πόλεις, στις οποίες δόθηκε το προνόμιο της κοπής νομισμάτων, που είναι τώρα πια συχνότερα χάλκινα και προσαρμοσμένα στο σύστημα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.  Μεγάλο μέρος της παραγωγής νομισμάτων "υπογράφεται" από το λεγόμενο "Κοινό των Κρητών". Σταμάτησε όμως κάθε κοπή νομισμάτων από τους Κρήτες από τα μέσα του 2ου αι. και στην Κρήτη πλέον τα νομίσματα της Ρώμης μονοπωλούν. Οι παραστάσεις των κρητορωμαϊκών εκδόσεων έχουν σε μεγάλο βαθμό χάσει τον τοπικό χαρακτήρα τους. Το πιο ακραίο παράδειγμα στην πρώτη περίοδο (67-27 π.Χ.) είναι το αργυρό τετράδραχμο της Γόρτυνας με το κεφάλι της θεάς Ρώμης στην κύρια όψη.  Στη δεύτερη περίοδο, το κεφάλι του εκάστοτε αυτοκράτορα ή ενός μέλους της οικογενείας του κυριαρχεί σταθερά στη μια τουλάχιστον πλευρά του νομίσματος, ενώ και άλλα τυπικά ρωμαϊκά θέματα αποδίδονται στην πίσω όψη. Θεότητες του ελληνικού παρελθόντος και τοπικοί μύθοι εμφανίζονται βέβαια, αλλά αποτελούν όλο και περισσότερο πια τη μειονότητα.

Κνωσσός. Αργυρό τετράδραχμο, 67 π.X.  με  κεφαλή της θεάς Pώμης (προσωποποίηση της Ρώμης)

Κνωσός, Nero και Octavia, Bronze 55/60

Κνωσός, Claudius & Messalina,, 41-54

Κνωσός, με Αδριανό, 117-138 μ.Χ.

Κνωσός. Gaius Caligula and Germanicus. 37-41 π.Χ..

Νόμισμα Κνωσού, Crassus,  37-30 π.Χ., με κροκόδειλο και πρώρα πλοίου.

Γόρτυνα. Αργυρό τετράδραχμο, 1^ος αι. μ.Χ,  με  κεφαλή της θεάς Pώμης (προσωποποίηση της Ρώμης)

Γόρτυνα. Αργυρό τετράδραχμο, 67 π.X.  με  κεφαλή της θεάς Pώμης (προσωποποίηση της Ρώμης) και Άρτεμης της Κρηταγενούς

Γόρτυνα, τρίδραχμο με αυτοκράτορα Καλιγούλα και Αύγουστου, 34 π.Χ. – 71 μ.Χ.

Κυδωνία, Κεφαλή Αύγουστοι, 27 - 14 μ.Χ., Bronze

Iεράπυτνα. Αργυρό τετράδραχμο, επί Tιβερίου (14-37 μ.X.) , με κεφαλή του αποθεωμένου Aυγούστου και κεφαλή του Δία.

Aξός. Αργυρό τρίδραχμο, επί Tιβερίου (14-37 μ.X.) με κεφαλή του αυτοκράτορα

Και  κεφαλή της προσωποποίησης της Συγκλήτου.

Kοινό Kρητών. Αργυρή δραχμή, επί Tραϊανού (98-117 μ.X.) με κεφαλή του αυτοκράτορα της Δίκτυννασ με το Δία ως βρέφος, ανάμεσα στους Kουρήτες.

Kοινό Kρητών. Χάλκινος σηστέρτιος (=4 ασσάρια), επί Bεσπασιανού (69-79 μ.X.) Με  κεφαλή του αυτοκράτορα και ένθρονος Δίας.

Kοινό Kρητών. Χάλκινος σηστέρτιος (=4 ασσάρια), επί Tραϊανού (98-117 μ.X.), με  προτομή του αυτοκράτορα και ένθρονο Δίας.

Kοινό Kρητών. Χάλκινος σηστέρτιος (=4 ασσάρια), επί Tραϊανού (98-117μ.X.). Με προτομή του αυτοκράτορα και την απαγωγή της Eυρώπης από τον ταύρο-Δία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4^ο

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΕΠΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

& ΣΑΡΑΚΗΝΩΝ

Α’ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ  (ΚΡΗΤΗΣ)   330 μ.Χ.    -   824 μ.Χ.

ΑΡΑΒΟΚΡΑΤΙΑ - ΣΑΡΑΚΗΝΟΙ ,               830 μ.Χ.    -   961 μ.Χ.

Β’ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ  (ΚΡΗΤΗΣ),  961 μ.Χ.     -  1204μ.Χ.

Η νομισματική μονάδα των Βυζαντινών ήταν το Σολδίο (Solidus). Από το Μ. Κωνσταντίνο καθιερώνεται ως νόμισμα της αυτοκρατορίας ο χρυσός σόλιδος (σολδίο), που κυριάρχησε στις οικονομικές συναλλαγές περίπου για επτά αιώνες. Παράλληλα κόβονταν και άλλα νομίσματα χρυσά, αργυρά, χάλκινα που όλα έφεραν παραστάσεις του Χριστού, της Θεοτόκου, κάποιου αγίου, αυτοκρατόρων, ενδεικτικές της ιδέας ότι το νόμισμα ήταν υπό την προστασία του Θεού και του αυτοκράτορα.

Το χρυσό νόμισμα του Βυζαντίου, το υπέρπυρο,  πέρασε στην δύση και ονομάστηκε Βυζάντιον (besant)και έγινε το πρότυπο του Βενετικού χρυσού δουκάτου και έμμεσα των κυριοτέρων Ευρωπαϊκών χρυσών νομισμάτων. Το Βυζάντιο χρησιμοποιείτε κυρίως από τους Φράγκους δυνάστες, ιδίως της Ρόδου και της Κύπρου. Αποτελεί απομίμηση του υπέρπυρου με πολύ χαμηλή όμως περιεκτικότητα σε χρυσό και για αυτό τον λόγο ονομάζετε και βυζάντιον λευκόν. Το νόμισμα αυτό υποδιαιρείτε σε 24 κεράτια κατά μίμηση των Βυζαντινών υποδιαιρέσεων.  Το αργυρό νόμισμα της τελευταίας περιόδου της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν το άσπρο. Τα άσπρα των Ιπποτών της Ρόδου, Κύπρου και Χίου καθώς και τα Τούρκικα ήταν απομίμηση αυτών. Η τιμή τους συγκριτικά ήταν περίπου η ίδια. Μετά την διάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας το Βυζαντινό άσπρο σταμάτησε να κυκλοφορεί, ενώ τα άσπρα των Φράγκικων κρατιδίων της ανατολής συνέχισαν να κόβονται μέχρι τις αρχές του 16ου αιώνα οπότε αντικαταστάθηκαν από τα Τούρκικα. Ένα άσπρο ισοδυναμούσε με οχτώ κεράτια.

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΑΡΑΚΗΝΩΝ

Νόμισμα των Αράβων-Σαρακηνών ήταν το δηνάριο. Τα περισσότερα νομίσματα των Αράβων δεν φέρουν παραστάσεις, επειδή η θρησκεία τους, ο μουσουλμανισμός, απαγορεύει τις εικόνες,  αλλά μόνο επιγραφές (ονόματα Εμίρηδων, ρητά από το Κοράνι κ.ά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5^ο

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΕΠΙ ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ

  (CANDIA, 1210 μ.Χ.    -  1669 μ.Χ.)

Τα νομίσματα που κυκλοφορούσαν στην Κρήτη σ΄ όλη την περίοδο της Ενετοκρατίας ήταν το Βυζαντινό υπέρπυρο και τα βενετσιάνικης προέλευσης δουκάτα , τσεκίνια και λίρες. Τα τελευταία φέρουν παραστάσεις και σύμβολα της Βενετίας (Ενετία = Βενετία) και κυρίως το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου. Τα μητροπολιτικά είναι από ασήμι και χρυσό και τα αποικιακά χάλκινα. 

Το 1202 ο δόγης της Βενετίας Enrico Dandolo έκοψε αργυρό νόμισμα ίσο με 26 piccoli ή denari και το ονόμασε αρχικά ducato d' argento και έπειτα grosso, του οποίου απομιμήσεις και παραποιήσεις έγιναν μετά από τους Φράγκους ηγεμόνες της Ανατολής και κυρίως από τους Γενουάτες της Μυτιλήνης και της Χίου. Το τελευταίο ονομάζετε και δουκάτο Χίου. Χρυσό δουκάτο, με το όνομα τσεκίνι, είναι το δουκάτο των ιπποτών της Ρόδου που κόπηκε κατά μίμηση του Βενετικού και κυκλοφόρησε τον 15ο και 16ο αιώνα. Το χρυσό δουκάτο υπήρξε και το πρωτότυπο του Τούρκικου χρυσού altun.

Το 1578 η Βενετία έκοψε και κυκλοφόρησε ασημένιο νόμισμα των 40 σολδίων (giustina), για τον εορτασμό για την νίκη της στην ναυμαχία της Ναυπάκτου

Ρούπι λεγόταν το τέταρτο των αργυρών νομισμάτων. Στην Ανατολή από τον 16ο αιώνα ήταν γνωστά και τα διάφορα σκούδα, που επειδή έφεραν το σημείο του σταυρού σαν παράσταση, ονομάζονταν και σταυράτα. Τα σκούδα είχαν βάρος 31,829 gr. και υψηλή περιεκτικότητα σε άργυρο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6^ο

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Α’ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ   (ΚΡΗΤΗΣ),   1669 μ.Χ. -  1204 μ.Χ.

ΑΙΓΥΠΤΙΟΚΡΑΤΙΑ (ΚΡΗΤΗΣ),        1830 μ.Χ. -  1840 μ.Χ.

Β’ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΡΗΤΗΣ,       1840 μ.Χ. -  1898 μ.Χ.

Τα τουρκικά νομίσματα ανεικονικά, επειδή το κοράνι απαγορεύει την απεικόνιση παραστάσεων ζώων ή ανθρώπων. Φέρουν απλώς ρητά από το κοράνι καθώς και το όνομα του σουλτάνου και την χρονολογία κοπής του νομίσματος

Τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του Οθωμανικού κράτους το νόμισμα που κυκλοφόρησε ήταν το άσπρο (akce). Ήταν απομίμηση του βυζαντινού άσπρου. Το  έκοψε πρώτος ο Ορχάν α΄ το 1328, ήταν ασημένιο με βάρος 1,2 γρ. περίπου και είχε τίτλο 900/1000 αργύρου. Το πρώτο χρυσό τουρκικό νόμισμα ήταν το altyn (φλουρί). Κόπηκε από τον Μωάμεθ β΄ τον πορθητή το 1478 , το βρίσκουμε σε διάφορους τύπους και κόβετε σε διάφορα νομισματοκοπεία. Ανάλογα  με τα παραπάνω παίρνει και διάφορα ονόματα. Έτσι έχουμε, μισιριώτικο , το σταμπόλι ή πολίτικο , το τουνεζίδικο , το μπαρμπαρέσικο , το τουραλί , το φλωρί ζέρι , το τζιτζιρί , το  ζαρμακούπι , το φουντουκλί , κ.α. Ζύγιζε περίπου 3,42 γρ. και είχε τιμή 900/1000 κατά τον 15ο αιώνα. Είχε πολλές διακυμάνσεις στο βάρος του ανάλογα την εποχή και κατάληξε στις αρχές του 18ου αιώνα να ζυγίζει 2,4 γραμμάρια. Επίσης έχουμε διάφορα χρυσά πολλαπλάσια και υποπολλαπλάσια , όπως το μισό altunονομαζόμενο nisfiye (νισφιές) και το ¼ το λεγόμενο rub (ρουμπιές). Το altun ισοδυναμούσε επί Μωάμεθ Β' με 40 άσπρα. Επί Βαγιαζίτ Β' στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα ισοδυναμούσε με 54 άσπρα. Στο τέλος του αιώνα ισοδυναμούσε με 130 έως 160 άσπρα και στις αρχές του 17ου αιώνα 200 άσπρα. Στο τέλος κατάντησε και αυτό απλό λογιστικό νόμισμα και αντικαταστάθηκε από τον αργυρό παρά. 

Ασημένιο νόμισμα ήταν επίσης και το gurus (γρόσι) , το οποίο κόπηκε επί Σουλεϊμάν β΄ (1687-1691) , μεταξύ γροσιού και παρά υπάρχουν ενδιάμεσα αργυρά νομίσματα που είναι υποδιαιρέσεις του γροσιού ή πολλαπλάσια του παρά. Αυτά είναι το beslik (μπεσλίκι ή πεντάρι) ίσο με 5 παράδες , το onluk (ρούπι ή δεκάρι) ίσο με 10 παράδες , το onbeslik ίσο με 15 παράδες και το yirmilik (γιρμιλίκι) ίσο με 20 παράδες. Ακόμη κόπηκε και το zolta (ζολότα) των 30 παράδων.

Κατά το τρίτο τέταρτο του 17ου αιώνα άρχισε να εκτυπώνετε το τούρκικο γρόσι (πιάστρο) κατά μίμηση του Ολλανδικού τάλιρου. Στο νομισματικό αυτό σύστημα πού διατηρήθηκε έως την μεταρρύθμιση του Abdoul Medjit, οι αναλογίες είναι: 1 γρόσι = 40 παράδες = 120 άσπρα.

Νομίσματα πολλαπλάσια του γροσιού είναι το altmislik (εξηντάρι) των 60 παράδων , το ikilik (κιλίκι) των 80 παράδων και το ukluk (κατοστάρι) των 100 παράδων.

Ο παράς αποτέλεσε την βάση του νέου νομισματικού συστήματος της Τουρκίας. Η χρονολογία και ο τόπος κοπής του δεν μας είναι γνωστά. 1 ασημένιο γρόσι = 40 παράδες και 1 τούρκικη λίρα = 100 γρόσια

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ

ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

1898 -  1906 μ.Χ.

ΕΝΩΣΗ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ  1912 μ.Χ.

- Επίσημα 30 Μαΐου 1913

Υστερα από μεγάλους αγώνες των Κρητών έναντι στους κατακτητές Τούρκους, η Κρήτη γίνεται αυτόνομη πολιτεία.

Με διάταγμα του ύπατου αρμοστή Κρήτης (Πρίγκιπα Γεώργιο) της 17/4/1900 που καταχωρήθηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης της Κρητικής πολιτείας σαν νόμος υπ΄αριθµ. 157β του 1900 ορίζετε αποκλειστικό προνόμιο της πολιτείας το δικαίωμα κοπής νομισμάτων.

Το διάταγμα ορίζει σαν νομισματική μονάδα την δραχμή που την υποδιαιρεί σε 100 λεπτά. Τα νομίσματα της Κρητικής Πολιτείας τυπώθηκαν στο Παρισινό Νομισματοκοπείο με βάση το Νόμο 157 του 1900 και κυκλοφόρησαν στις 9 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου. Κόπηκαν νομίσματα των 1 , 2 , 5 , 10 , 20 λεπτών το 1900 και νομίσματα των1 , 2 , 50 λεπτών και 1 , 2 , 5 δρχ. το 1901 . Τα νομίσματα των 50 λεπτών και οι δραχμές είναι αργυρά , τα νομίσματα των 1,2 λεπτών χάλκινα και τα νομίσματα των 5 , 10 , 2 και  1 είναι από ασήμι. Ο ως άνω Νόμος προέβλεπε και την κοπή χρυσών νομισμάτων των 10 και 20 Δραχμών, που όμως δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Χαράκτης των νομισμάτων της Κρητικής Πολιτείας ήταν ο Alfred Borrel, που είχε χαράξει και τα Ελληνικά των 5, 10 και 20 Λεπτών των ετών 1893-1895. Τα νομίσματα της Κρητικής Πολιτείας έχουν τα ίδια μέταλλα, βάρη, μεγέθη και εμφάνιση με τα αντίστοιχα τους Ελληνικά της ίδιας εποχής. Και επειδή οι προδιαγραφές των νομισμάτων αυτών είναι πανομοιότυπες με αυτές των Ελληνικών, επιτρέπεται η παράλληλη κυκλοφορία τους και στην Ελλάδα. Το 1912 η Κρήτη ενώνεται με την Ελλάδα αλλά τα νομίσματα εξακολουθούν να κυκλοφορούν. Τον Μάρτη του 1923 αποσύρονται τα χάλκινα και χαλκονικέλινα και τον Ιούλιο του 1929 αποσύρονται της κυκλοφορίας και τα υπόλοιπα