Ο Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο
Ο ναός είχε τώρα περίπου 78,5 μ. πλάτος και 131 μ. μήκος και ήταν ψηλότερος κατά 2.70 μ.. Από τον Πλίνιο πληροφορούμαστε πως όλος ο ναός περιβαλλόταν από ένα δάσος κιόνων που τους αριθμεί σε 127 με ύψος 20 μ. Οι βάσεις του αποτελούνταν από ακροκέραμοι διακοσμούσαν την στέγη. μαρμάρινους δακτυλίους που για πρώτη φορά στα ελληνικά αρχιτεκτονικά δεδομένα, σε 36 από τους κίονες, οι σπόνδυλοι που στήριζαν ήταν ανάγλυφοι με γλυπτή διακόσμηση. Αλλά και από τα ιωνικά κιονόκρανα δεν έλειπε η χάρη. Στο αέτωμα υπήρχαν τρία ανοίγματα που το μεσαίο είχε θύρες. Δεξιά και αριστερά υπήρχαν αγάλματα δύο Αμαζόνων και
Από την εποχή του Χριστιανισμού, αν και οι κάτοικοι δεν έπαψαν την λατρεία της Αρτέμιδος, η πόλη απέκτησε μεγαλύτερη σημασία, αφ’ ότου ο Απόστολος Παύλος ίδρυσε σ’ αυτήν χριστιανική κοινότητα, καθώς διέμεινε εκεί επί τρία σχεδόν χρόνια, από το 55 μέχρι το 58 και την εγκατέλειψε όταν κάποιος αργυροκόπος Δημήτριος προκάλεσε εξέγερση εναντίον του. Αλλά και το πλήθος του εναντιώθηκε φωνάζοντας «μεγάλη είναι η Άρτεμις των Εφεσίων». Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ο οποίος και αυτός είχε καταφύγει το 68 και διέμεινε με την Παναγία, για την οποία λέγεται πως αργότερα πέθανε εκεί, υποστηρίζεται πως πριν εξοριστεί στην Πάτμο, όπου και έγραψε την Αποκάλυψη, τα είχε καταφέρει καλύτερα με τους Εφέσιους, αν και αυτοί δεν εγκατέλειψαν την Άρτεμη μέχρι την καταναγκαστική επιβολή του Χριστιανισμού.
Το 263 μ.Χ. οι Γότθοι εισέβαλαν στην Μικρά Ασία, λεηλάτησαν και πυρπόλησαν το ναό της Αρτέμιδος, καθώς και όλη σχεδόν την πόλη. Οι Εφέσιοι φρόντισαν να επισκευάσουν τον ναό τον οποίο το 401 μ.Χ. ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος κατέστρεψε ολοσχερώς. Πληροφοριακά, ίσως, αξίζει τον κόπο να πούμε πως ο Ιωάννης εμφανίζεται σε ένα γαλλικό χειρόγραφο του 13 μ.Χ. να καταστρέφει τον ναό μαζί και το άγαλμα της Αρτέμιδος.
Η αρχιτεκτονική του ιστορικού ιερού της Αρτέμιδος, που συνδύαζε με έξοχη αρμονία και μαεστρία το ελληνικό ιωνικό πνεύμα μαζί με το ανατολίτικο, το οποίο σαφώς, διέφερε από το επιβλητικό και βαρύ στυλ του ναού του Δία στην Ολυμπία, μετά την παρακμή της Εφέσου μεταβλήθηκε σε λατομείο, από όπου μεταφέρθηκαν κίονες στην Κωνσταντινούπολη για την Αγία Σοφία. Διάφορα γλυπτά και άλλα, όπως Γοργόνεια στάλθηκαν επίσης στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιουστινιανό.